रामभरोसा : कोरोना महामारी भयावह बन्दै
काठमाडौं, १८ बैसाख । नयाँ भेरियन्ट देखिएसँगै कोरोना महामारी भयावह बन्दै छ । संक्रमितले अस्पतालमा उपचार पाउन कठिन भइरहेको छ । यही वेला सरकारले देशको स्वास्थ्य प्रणालीले थेग्न नसक्ने गरी संक्रमण बढेको भन्दै ‘हात उठाएको’ छ ।
स्वास्थ्य मन्त्रालयले शुक्रबार विज्ञप्ति जारी गर्दै कोरोनाको दोस्रो लहर देशको स्वास्थ्य प्रणालीले धान्न नसक्ने गरी बढेको बताएको छ । संक्रमितलाई अस्पतालमा बेड उपलब्ध गराउन नसकिने भन्दै मन्त्रालयले नागरिकलाई थप संवेदनशील हुन आग्रह गरेको छ ।
‘स्वास्थ्य प्रणालीले थेग्नै नसक्ने गरी संक्रमण बढेकाले अस्पतालमा राखेर हेरचाह गर्न शड्ढया उपलब्ध गराउन नसकिने भइसकेको छ । त्यसैले सबै दाजुभाइ, दिदीबहिनीमा संवेदनशील हुन हार्दिक अनुरोध छ,’ मन्त्रालयका सहायक प्रवक्ता डा. समीरकुमार अधिकारीले जारी गरेको विज्ञप्तिमा भनिएको छ, ‘जनस्वास्थ्यका मापदण्डहरूको संवेदनशील भई कडा रूपमा पालना गर्नु–गराउनु पर्नेछ । देशको स्वास्थ्य प्रणालीले थेग्नै नसक्ने गरी संक्रमण पैmलिरहेको यो अवस्थामा कृपया सबैजना संवेदनशील बनिदिनु हुन हार्दिक अपिल छ ।’
शुक्रबार मात्रै देशभर पाँच हजार सात सय २७ जनामा संक्रमण देखिएको छ भने ३३ जनाको मृत्यु भएको छ । पछिल्लो १७ दिनमा काठमाडौं उपत्यकामा मात्रै संक्रमण झन्डै १२ गुणाले बढेको छ । गत १ वैशाखमा उपत्यकामा दुई सय ५४ संक्रमित देखिएका थिए । शुक्रबार (१७ वैशाख) दुई हजार नौ सय ५६ जनामा संक्रमण देखिएको छ ।
संक्रमण तीव्र गतिमा फैलिँदै जाँदा उपत्यकामा उपचार पाउने सम्भावना भने घट्दै गएको छ । अस्पताल पुगेका बिरामीलाई चिकित्सकले प्राथमिकताका आधारमा मात्रै भर्ना लिन थालेका छन् । सामान्य अवस्थाका संक्रमितले बेड ओगट्दा गम्भीर बिरामीले भर्ना नपाएपछि भर्नामा प्राथमिकता हेर्न थालिएको चिकित्सकहरूले बताएका छन् ।
‘सबै अस्पतालले अब कस्ता अवस्थाका बिरामी मात्रै भर्ना गर्ने भन्ने योजना बनाउनुपर्छ,’ टेकु अस्पतालका कोभिड चिकित्सक डा. अनुप बास्तोलाले भने, ‘स्वास्थ्यमा सुधार देखिएको छ भने त्यस्ता बिरामी रिपोर्ट नेगेटिभ नआउँदासम्म बेडमा राखिरहनु पर्दैन । औषधि र काउन्सिलिङ गरेर घर पठाई अर्को गम्भीर बिरामीलाई भर्ना गर्नुपर्छ । अहिले हामीले आवश्यकता हेरेर मात्रै भर्ना लिन थालेका छौँ ।’
सरकारले उपलब्ध सबै स्रोत–साधन महामारी नियन्त्रणमा लगाउनुपर्ने डा. बास्तोलाले बताए । ‘राजधानीमा मात्रै निजी–सरकारी गरेर हजारौँ बेड छन् । कोभिड अस्पतालबाहेक सबै अस्पताल अहिले खाली छन् । ओपिडी सेवा बन्द छ । सामान्य शल्यक्रिया रोकिएकाले कोभिडबाहेकका अस्पतालका बेड खाली छन् । ती बेड पनि राज्यले प्रयोगमा ल्याउनुपर्छ,’ उनले भने ।
यसपटक सरकारी अस्पताललाई मात्रै कोरोना संक्रमितको उपचार गर्न बाध्यकारी व्यवस्था गरिएको छ । ५० प्रतिशत बेड छुट्याउन भनिएको छ । जब कि गत वर्ष निजी अस्पताललाई समेत कोरोना संक्रमितका लागि २० प्रतिशत बेड छुट्याउन निर्देशन थियो । देशभरका सरकारी अस्पतालमा करिब सात हजारको संख्यामा मात्रै बेड छन् ।
उपत्यकाका सरकारी अस्पतालमा कोरोनाका लागिसम्म एक हजार एक सय ३२ शैंया तयार छन् । स्वास्थ्य मन्त्रालयको तथ्यांकअनुसार शुक्रबार साँझसम्म सात सय ६९ शैंया भरिएका छन् । उपत्यकाका तीन निजी अस्पताल ग्रान्डी, ह्याम्स र नेपाल मेडिसिटीले पनि संक्रमितको उपचार गरेको तथ्यांक मन्त्रालयमा पठाएका छन् । यी अस्पतालमा कोरोनाका लागि छुट्याएका बेडभन्दा एक सय एक बढी बिरामी भर्ना छन् । तीनवटै अस्पतालमा गरेर ६४ आइसोलेसन बेड छन् भने शुक्रबारसम्म एक सय ६५ बिरामी भर्ना गरिएका छन् ।
मन्त्रालयको तथ्यांकअनुसार सरकारी अस्पतालमा एक सय ३८ र निजी अस्पतालमा ७५ आइसियू बेड छन् । शुक्रबार ८० जना सरकारी र ४५ जना निजी अस्पतालका आइसियूमा उपचाररत छन् । त्यस्तै, सरकारी अस्पतालमा ८५ र निजीमा ४१ भेन्टिलेटर कोरोनाका लागि छुट्याइएका छन् । शुक्रबार सरकारीमा ४८ र निजी अस्पतालमा १९ जनालाई भेन्टिलेटरमा राखेर उपचार भइरहेको छ ।
स्वास्थ्य मन्त्रालयका सचिव लक्ष्मण अर्यालले संक्रमण नियन्त्रणका लागि सरकारले आवश्यकताअनुसार निजी अस्पतालको जनशक्तिदेखि उपकरणसम्म प्रयोग गर्न सकिने बताए । ‘आवश्यकताअनुसार आइसियू, भेन्टिलेटर, बेडलगायत उपकरणदेखि जनशक्तिसम्म सरकारले उपयोग गर्छ,’ उनले भने । त्यस्तै, विगतमा आइसोलेसन, क्वारेन्टिन बनाइएका खरिपाटी, आयुर्वेद रिसर्च सेन्टर कीर्तिपुर, वीर अस्पतालको नयाँ सर्जिकल भवनलाई पनि तत्काल उपयोगमा ल्याउने सचिव अर्यालको भनाइ छ ।
देशभर रहेका ६ सय ४९ आधारभूत अस्पतालमा पाँच बेडका दरले तीन हजार दुई सय ४५ बेड थप गरिने पनि सचिव अर्यालले बताए । स्वास्थ्य मन्त्रालयले देशभरका निजी मेडिकल कलेजसँग कोरोनाका लागि पनि बेड छुट्याउन सम्झौता गर्न थालेको छ ।
२४ घण्टामा ३३ को मृत्यु, ५७७ जना संक्रमित
पछिल्लो २४ घन्टा देशभर कोरोना संक्रमणबाट ३३ जनाको मृत्यु भएको छ । योसँगै नेपालमा कोरोनाबाट मृत्यु हुनेको संख्या तीन हजार दुई सय ७९ पुगेको छ । बिहीबार मात्रै ३५ संक्रमितको मृत्यु भएको थियो ।
स्वास्थ्य मन्त्रालयका अनुसार शुक्रबार देशभर पाँच हजार सात सय २७ नयाँ संक्रमित देखिएका छन् । १५ हजार तीन सय ९१ जनाको पिसिआर परीक्षण गर्दा पाँच हजार ६ सय ५७ जना र पाँच सय २५ जनाको एन्टिजेन परीक्षणमा ७० जना संक्रमित भेटिएका हुन् ।
संक्रमितको पछिल्लो तथ्यांकसँगै नेपालमा कोरोना संक्रमितको संख्या तीन लाख २३ हजार एक सय ८७ पुगेको छ । शुक्रबार नौ सय २८ निको भएसँगै निको हुनेको संख्या दुई लाख ८१ हजार ९५ पुगेको छ । हालसम्म पिसिआर परीक्षण २४ लाख ७३ हजार नौ सय ५६ पुगेको छ । आइसोलेसनमा ३८ हजार आठ सय १३ र क्वारेन्टिनमा ५५ जना रहेका छन् ।
स्वास्थ्य मन्त्रालयका अनुसार मोरङ, सुनसरी, झापा, पर्सा, धनुुषा, काठमाडौं, भक्तपुर, ललितपुर, चितवन, मकवानपुर, काभ्रेपलाञ्चोक, कास्की, दाङ, बाँके, रुपन्देही, पाल्पा, बर्दिया, कपिलवस्तु, सुर्खेत, कैलाली र कञ्चनपुरमा स्वास्थ्य प्रणालीले थेग्नै नसक्ने गरी संक्रमण बढिरहेको छ । त्यसैबीच खानेपानी तथा सरसफाइमन्त्री मणिचन्द्र थापालाई कोभिड– १९ को संक्रमण भएको छ । उनको पिसिआर परीक्षणका क्रममा शुक्रबार बिहान संक्रमण
पुष्टि भएको स्वकीय सचिव राजेन्द्र गौतमले बताए । मन्त्री थापाकी छोरी उष्णता श्रेष्ठ थापालाई संक्रमण भएपछि उनको बिहीबार स्वाब संकलन गरिएको थियो । उनकी छोरीलाई चार दिनअघि संक्रमण भएको थियो । यसअघि ऊर्जामन्त्री टोपबहादुर रायमाझीलाई कोभिड– १९ को संक्रमण भएको थियो । उनी सैनिक अस्पतालमा उपचाररत छन् ।
दुई महिना सबै जुटेर लडौं–डा. अनुप बास्तोला
हामी अत्यन्तै गम्भीर मोडमा उभिएका छौँ । अघिल्लो वर्षको तुलनामा यसपटक तीव्र गतिमा संक्रमण फैलिएकाले तत्काल रोक्न सक्ने सम्भावना देखिँदैन । तर, सरकारले लकडाउन सुरु गरेको छ । यहीबीचमा आमनागरिकले स्वास्थ्य मापदण्डको पूर्ण पालना गरेको खण्डमा अबको दुई महिनामा केही केस घटाउन सकिन्छ कि भन्ने आशा जागेको छ । अबका दुई महिना सबै जुटेर लडौँ । यो हाम्रो लागि मात्रै होइन, हाम्रो पुस्ताकै लागि खराब समय हो ।
अहिले निजी होस् कि सरकारी, कुनै अस्पतालले पनि नाफा नहेरौँ । भएका स्रोत–साधनको समुचित प्रयोग गरौँ । जनशक्ति व्यवस्थापनमा लागौँ । बेडहरू सधैँ प्याक हुँदैनन् । बेड भरिने, खाली हुने क्रम भइरहन्छ । व्यवस्थापन बेडको होइन भिडको गर्नुपर्ने छ ।
कस्ता बिरामी भर्ना गर्ने भन्ने योजना अब सबै अस्पतालले बनाउनुपर्छ । अक्सिजन दिएर राखेका बिरामीको स्वास्थ्यमा सुधार छ भने बेडमा राखिरहनुपर्दैन । अर्को गम्भीर बिरामीलाई भर्ना गर्ने र सुधार भएकालाई काउन्सिलिङ गरेर घर पठाउनुपर्छ । अहिले हामीले आवश्यकता हेरेर मात्रै भर्ना गरिरहेका छौँ ।
निजी–सरकारी गरेर हजारौँ बेड राजधानीमा मात्रै छ । कोभिड अस्पतालबाहेक सबै अस्पताल खाली छन् । ओपिडी सेवा बन्द छ । सामान्य शल्यक्रिया रोकिएकाले कोभिडबाहेकका अस्पतालका बेड खाली छन् । ती बेड पनि राज्यले प्रयोगमा ल्याउनुपर्छ । सबै जुटेको खण्डमा क्षति हुँदैन, जुट्न सकेनौं भने ठूलो क्षति व्यहोर्नुपर्छ । नयाँ पत्रिका दैनिकबाट
