अफ्रिकामा फेला पर्याे भूकम्पको सबैभन्दा पुरानो प्रमाण, भेटियो ३.३ अर्ब वर्ष पुरानो भूकम्पीय चट्टान
काठमाडौं । भू–वैज्ञानिकहरूले अफ्रिकाको ३.३ अर्ब वर्ष पुरानो चट्टानमा विश्वकै सबैभन्दा पुरानो भूकम्पको जानकारी पाएका छन् । वैज्ञानिकहरूले यी चट्टानहरूबाट प्लेट टेक्टोनिक्सको प्रारम्भिक प्रमाण फेला पारेका छन् । यस खोजमा पृथ्वीको क्रस्टलाई ठूला प्लेटहरूमा विभाजित भएको जानकारी प्राप्त भएको छ, जुन आवरणमा चिप्लिरहेको छ । यी चट्टानहरूले जीवन पहिलो पटक विकसित हुँदा अवस्था कस्तो हुने थियो भनेर बुझ्न पनि सजिलो बनाएको छ ।
दक्षिणी अफ्रिकाको जटिल भू–वैज्ञानिक संरचना ‘बार्बर्टन ग्रीनस्टोन बेल्ट’ को अनुसन्धानपछि भूवैज्ञानिकहरूले यो खोज गरेका हुन् । फेब्रुअरी २७ मा जर्नल जियोलोजीमा प्रकाशित नयाँ अध्ययनका अनुसार वैज्ञानिकहरूले यी चट्टानहरू न्यूजील्याण्डका युवा चट्टानहरूसँग मिल्दोजुल्दो रहेको महसुस गरे । न्युजिल्याण्डको हिकुरंगी सबडक्सन जोनमा भूकम्पले गर्दा पनडुब्बी पहिरोको अनुभव भइसकेको छ ।
न्युजिल्याण्डको भिक्टोरिया युनिभर्सिटी अफ वेलिंगटनका भूवैज्ञानिक र प्रमुख लेखक साइमन ल्याम्बले लाइभ साइन्सलाई यसबारे जानकारी दिएका छन् । लाइभ साइन्सका अनुसार ‘यी भूकम्पबाट निस्कने ऊर्जा निकै शक्तिशाली थिए र यसले सम्पूर्ण क्षेत्रलाई हल्लाउन सक्षम थियो ।’ अध्ययनका अनुसार बारबर्टन ग्रीनस्टोनलाई यसको हरियो रंगको कारणले नाम दिइएको हो ।
यो खोज ३.२ बिलियन र ३.६ बिलियन वर्ष पहिलेको पृथ्वीको लागि सबैभन्दा व्यापक भौगोलिक रेकर्डमध्ये एक हो । यस क्षेत्रलाई बुझ्न अनुसन्धानकर्ताहरूले धेरै संघर्ष गर्नुपरेको थियो, किनभने यहाँको भू–विज्ञान धेरै गाह्रो छ । सह लेखक कर्नेल डे रोन्डे, न्यूजील्याण्ड अनुसन्धान संस्थान जीएनएस साइन्सका प्रमुख वैज्ञानिकले २०२१ मा बारबर्टन ग्रीनस्टोन बेल्टको आंशिक नक्सा प्रकाशित गरेका थिए । यहाँ ठूला ढुङ्गाको थुप्रो रहेको भूगर्भशास्त्री भेडाले तर अहिले मूल स्थानबाट सरेको समेत बताए ।
ल्याम्बले दाबी गरे कि बारबर्टन ग्रीनस्टोन बेल्ट न्यूजील्याण्डको पूर्वी भागमा २० मिलियन वर्ष पुरानो चट्टान र भर्खरै पनडुब्बी पहिरोमा देखिएको जस्तै छ । वैज्ञानिकहरूले भने कि न्यूजील्याण्ड बाहिर प्यासिफिक प्लेट अष्ट्रेलियाली प्लेटविरुद्ध चिप्लन र घिसिरहेको छ, जसले ठूलो भूकम्प र पनडुब्बी पहिरो निम्त्याउँछ । यी पहिरोमा जमिनमा र उथले पानीमा बनेको चट्टान गहिरो समुन्द्रमा खस्छ ।
अध्ययनले ग्रेट मार्लबरो कंग्लोमेरेट चट्टानको गठन लाखौं वर्षमा आएका हजारौं भूकम्पका कारण भएको हुनसक्ने खुलासा गरेको छ । भूकम्पका कारण ठूला ब्लकहरू सर्छन् । ‘वास्तवमा यो लामो समयसम्म हल्लाएको रेकर्ड हो,’ ल्याम्बले भने । जसका कारण यो विश्वकै पुरानो भूकम्प हुनसक्ने अनुमान गरिएको छ ।
