भारतद्वारा माल्दिभ्समाथि अघोषित नाकाबन्दी
काठमाडौं, ११ असार : भारतले मादिभ्समाथि अघोषित रुपमा नाकाबन्दी लगाएको छ । भारतको संघीय वाणिज्य मन्त्रालय अन्तर्गतको डिरेक्टर जनरल अफ फोरन ट्रेडले माल्दिभ्स आपूर्ति हुने दैनिक उपभोग्य वस्तुको निर्यात रोकेको हो । भारतले निर्यात कटौती गरेको रुपमा अथ्र्याए पनि भारतीय सञ्चार माध्यमहरुले नै नेपाललाई लगाएकै शैलीमा अघोषित नाकाबन्दी गरेको उल्लेख गरेका छन् ।
माल्दिभ्सले भारतबाट चामल, आलु, प्याज, गहूँको पिठो, चिनी, दाल, कुखुराको अन्डा लगायत निर्यात गर्ने गरेको छ । भारतले निर्यात रोके लगत्तै माल्दिभ्समा खाद्यान्न सङ्कट हुने दाबी गरिएको छ । तर, भारतको निर्णयले माल्दिभ्सको अर्थतन्त्रलाई गम्भीर असर नपर्ने अधिकारीले बताएका छन् ।
सन् १९८१ मा माल्दिभ्स र भारतबीच भएको व्यापार सन्धिका आधार दुबै देशविच व्यापार हुदै आएको छ । तर भारतले सो सन्धिविरूद्ध एक पक्षीय रूपमा खाद्य वस्तुको निर्यातमा कोटा प्रणाली लागू गर्ने निर्णय गरेको हो । सन् १९८१ मा गरिएको सम्झौतामा माल्दिभ्सले आफूलाई एक वर्षका लागि चाहिने अत्यावश्यक सामग्रीको सूची भारतलाई दिने र भारतले ती सामग्रीको उपलब्धता एवम् माल्दिभ्सको आवश्यकतालाई विचार गरेर कोटा तोक्ने उल्लेख छ । दैनिक उपभोग्य वस्तुको निर्यात रोक्नु सन्धी विपरित हो । तर, भारतले भने आवश्यकताको गणना उपभोगका आधारमा गरिएको र त्यो भारत र माल्दिभ्सबीच १९८१ मा भएको व्यापारिक सम्झौता अनुरूप रहेको दाबी गरेको छ ।
माल्दिभ्समा चीनको प्रभावपछि भारतको कदम
माल्दिभ्समा चीनको प्रभाव बढेपछि भारतले यस्तो कदम चालेको भारतीय सञ्चार माध्यमहरुले नै उल्लेख गरेका छन् । माल्दिभ्समा चीनको प्रभाव बढेपछि नै भारत र माल्दिभ्सबीच कूटनीतिक सम्बन्धको बिग्रिन्दै आएको थियो ।
गत वर्ष डिसेम्बरमा माल्दिभ्सले चीनसँग १२ बुँदे सहमति गरेको थियो । त्यसमा हिन्द महासागरमा आर्थिक र रणनीतिक साझेदारी गर्नेगरी विभिन्न सम्झौता र सहमतिहरू भएका थिए । माल्दिभ्सले गत महिना चीनबाट सबैभन्दा बढी अर्थात् १९ प्रतिशत सामग्री आयात गरेको थियो। त्यसै गरी सिङ्गापुरबाट १७ प्रतिशत र यूएईबाट १४ प्रतिशत सामग्री आयात भएको बताइन्छ । यो कदमसँगै भारत माल्दिभ्ससँग सन्तुष्ट थिएन । माल्दिभ्सले पनि गएको करिब एक महिनामा २ हजार भारतीय कामदारका भिषा नवीकरण गर्न अस्वीकार गरीदिएको थियो ।
यस्तै माल्दिभ्सले भारतले दिएका दुई उपहार हेलिकोप्टर फिर्ता लैजान भनेको थियो । उद्धार एवं राहतमा प्रयोग हुने ती दुवै हेलिकोप्टर फिर्ता लाने निर्णय माल्दिभ्स– भारत सम्बन्ध चिसिएको उदाहरण हो यो । सामुन्द्रिक उचाईमा रहेको माल्दिभ्सलाई चीनले आफ्नो नजिक बनाउन खोजिरहेको छ । सन् २०१६ मा एउटा टापु ५० वर्षका लागि माल्दिभ्सले चीनलाई ४० लाख डलरमा भाडामा दिएको छ ।
