नेपालको सडक दुर्घटना विश्वमै भयावह
काठमाडौं, २७ पुस । बेलायतको ब्रिस्टलस्थित युनिभर्सिटी अफ द वेस्ट अफ इङ्ल्यान्ड र अमेरिकाको वासिंटन युनिभर्सिटीका अनुसन्धानकर्ताले गरेको अध्ययनले नेपालमा भइरहने सडक दुर्घटकै लागि डरलाग्दो संख्या रहेको देखाएको छ ।
दुई युनिभर्सिटीले संयुक्त प्रकाशन गरेको चोटपटक र रोगभारसम्बन्धी अध्ययनले सन् २०१७ मा मात्रै नेपालमा १६ हजार आठ सय ३१ जनाको मृत्यु भएको देखिएको हो । यो संख्या सन् १९९० को भन्दा तीन हजार पाँच सयले बढी मानिन्छ । विश्वव्यापी रोगभार अध्ययनको तथ्यांक प्रयोग गरिएको उक्त अध्ययनमा नेपालमा एचआइभी एड्स, क्षयरोग र औलो रोगबाट मृत्यु हुनेको संख्या पनि बढेको छ ।
जसमा १५ देखि ४९ वर्षका मानिसको संख्या तीन हजार एक सय रहेको छ । त्यस्तै, सडक दुर्घटनाबाट मृत्यु हुनेको संख्या तीन हजार चार सय रहेको छ । अध्ययनअनुसार उक्त उमेर समूहका करिब तीन हजार चार सयजनाको सवारी दुर्घटनाबाट मृत्यु भएको थियो भने एचआइभी एड्स, क्षयरोग र औलो रोगबाट मर्नेको संख्या तीन हजार एक सय रहेको थियो ।
अध्ययनको सारांशबारे युनिभर्सिटी अफ द वेस्ट अफ इङ्ल्यान्डका शोधकर्ता डाक्टर पुष्पराज पन्तले भने, ‘यस अध्ययनमार्फत हामीले पहिलो पटक नेपालमा कसैलाई क्षति पु¥याउने मनसाय राखेका छैनौं, यसले थप सचेत बनाउँछ भन्ने हो ।’
नेपालमा चोटपटकको रोगभार अध्ययन २०१७ ले चोटपटकको कारणले घाइते वा मृत्यु हुने समस्या एक महत्वपूर्ण भएको उजागर गरेको छ । चोटपटकबाट नेपालमा हुने मृत्युको ४५ प्रतिशत यातायातसम्बन्धी दुर्घटनाबाट र १८ प्रतिशत लडेर, १४ प्रतिशत आत्महत्याका कारण हुने गरेको पाइएको छ ।
तथ्यांकअनुसार एक वर्षमा सबै खालका यातायातसम्बन्धी दुर्घटनाबाट सात हजार पाँच सय २४, मनसायविना हुने चोटपटकको कारणबाट ६ हजार चार सय ६५ र आत्महत्या तथा परस्पर हिंसाका घटनाबाट दुई हजार आठ सय ४२ जनाको मृत्यु हुने गरेको छ । नेपालको प्रतिएक लाख जनसंख्यामा चोटपटकबाट मृत्यु हुने दर ५६ दशमलव ३१ रहेको छ । मृत्यु हुनेमा पुरुषको दर बढी छ । चोटपटक लाग्नेमा ७६ प्रतिशत पुरुष रहेका छन् ।
अध्ययनमा दुर्घटनाको मुख्य कारण मोटरसाइकल मोपेडहरू, पैदलयात्रीका लागि पेटी नहुनु, ट्राफिक नियम पालना नहुनु, सडक सुरक्षासम्बन्धी सचेतना नहुनुलगायत रहेका छन् । चालकको ध्यान विचलन हुने, मोबाइल फोनको प्रयोग गर्ने, रक्सी अथवा लागुपदार्थ सेवन गर्नेजस्ता कारणले पनि दुर्घटना बढाइरहेको अध्ययनमा देखिएको छ ।
‘दुर्घटना कम गर्न सबै निकायको समन्वय हुनुपर्छ, देशको सडक सुरक्षाको अवस्था सुधार गर्नु आजको आवश्यकता हो, सरकारी नेतृत्वबाट देखिने गरी प्रतिबद्धता पहिलो र मुख्य आवश्यकता हो,’ डाक्टर पन्तले भने ।
अध्ययनमा मृत्युको सबैभन्दा ठूलो हिस्सा लडेर (४५ प्रतिशत), डुबेर (१५ प्रतिशत), सर्पलगायत जनावरबाट (सात प्रतिशत), पोलेर (६ प्रतिशत), यान्त्रिक बल (पाँच प्रतिशत), प्राकृति विपत्ति (दुई प्रतिशत) र विषको असरबाट (एक प्रतिशत) र यस्ता बाँकी कारणहरूबाट १९ प्रतिशतको मृत्यु हुने देखाइएको छ ।
विश्व स्वास्थ्य संगठनका अनुसार लडेर हुने चोटपटक र मृत्युलाई पेसागत संलग्नता, औषधिलगायत रक्सी र लागुपदार्थको सेवन, बिरामीपन, दृष्टि र शारीरिक सन्तुलन बिगार्ने खालका स्वास्थ्य समस्यासँग सम्बन्धित गरिएको छ । नागरिक दैनिकबाट
