गोरखा दरबार पुनर्निर्माण फेरि रोकियो, काठकाे अभाव
गोरखा, २२ फागुन । भूकम्पले क्षति पुर्याएको ऐतिहासिक गोरखा दरबारको पुनर्निर्माण फेरि रोकिएको छ । काठको अभाव देखाउँदै ठेकेदार कम्पनीले गएको १५ दिनदेखि दरबारको पुनर्निर्माणको काम रोकेको हो ।
‘गएको १०–१२ दिनदेखि कोही पनि यहाँ फर्केर आएका छैनन्’, गोरखकाली मन्दिरका पुरोहित शारदाप्रसाद भट्टराईले भने, ‘काठ नभएकाले काम रोकिएको भन्ने सुनेका छौं ।’
अहिले दरबारको जग निर्माणको काम सकिएकाले इलम ढुङ्गामा थाम राख्न तयारी गरेको भए पनि काठ अभाव भएपछि निर्माण कार्य अवरुद्ध भएको हो । थामका लागि साइजअनुसारको काठ नपाएपछि काम रोकिएको गोरखा दरबार हेरचाह अड्डाका निमित्त प्रमुख रामेश्वर कट्टेलले जानकारी दिए ।
पुनर्निर्माणका लागि सम्झौता भएको १५ महिना बितिसक्दा पनि दरबारको जग निर्माण बाहेकको काम अघि बढ्न छैन । पटक पटक काम स्थगित हुँदा तोकिएको समयमा निर्माण सम्पन्न गर्न समस्या हुने देखिएको निमित्त प्रमुख कट्टेलको भनाइ छ ।
राष्ट्रिय पुरातत्व विभागले विसं २०७४ कात्तिकमा पचली सिवाको जेभी कन्सट्रक्सनसँग गोरखा दरबार पुनर्निर्माण गर्न ठेक्का सम्झौता गरी पुस महिनादेखि काम अघि बढाएको थियो ।
पुनर्निर्माणको काम शुरु भएदेखि अहिलेसम्म धेरै पटक निर्माण कार्य रोकिएको उनले बताए । कहिले कामदारको अभाव त कहिले सामान ढुवानीको समस्यालगायतका कारण देखाउँदै काम रोकिने गरेको छ । कट्टेलले भने, ‘अहिले फेरि काठ अभाव भयो भनेर काम रोकिएको छ । तत्कालका लागि दरबार पुनर्निर्माण क्रममा अहिले छ–चार साइजको काठ आवश्यक परेको भन्ने ठेकेदारको भनाइ छ ।’
थाम राख्नका लागि मात्र कम्तीमा १०० क्युफिट काठ आवश्यकता पर्ने उनले बताए । गएको एक हप्ता अगाडि नै एक–दुई दिनभित्रमा आउँछ भन्ने जानकारी पाएको भए पनि अहिलेसम्म काठ नआएको निमित्त प्रमुख कट्टेलको भनाइ छ ।
‘भनेका बेलामा काठ पाउन गाह्रो हुँदोरहेछ’, निमित्त प्रमुख कट्टेलले भने, ‘ठेकेदारले टिम्बर कर्पोरेशनलाई आग्रह गरेको भए पनि समयमा उपलब्ध हुनसकेको छैन ।’ उनले दरबार पुनर्निर्माणका लागि काठ अभाव भएपछि डिभिजन वन कार्यालय गोरखालाई समेत सहयोगका लागि आग्रह गरेको बताए ।
पुरातत्व विभागले विसं २०७६ पुसभित्र दरबार पुनर्निर्माण सम्पन्न गर्ने गरी सिवाको जेभी कन्सट्रक्सनसँग ठेक्का सम्झौता गरेको थियो । तत्कालीन राजा राम शाहको पालामा विसं १६६६ ताका बनेको अनुमान गरिएको गोरखा दरबार करीब रु चार करोड ३७ लाख लागतमा पुनर्निमार्ण शुरु गरिएको हो ।
नेपाल एकीकरणमा महत्वपूर्ण योगदान पुर्याएका तत्कालीन राजा पृथ्वीनारायण शाहको जन्मस्थल रहेको यो दरबार नेपालको महत्वपूर्ण ऐतिहासिकस्थल मानिन्छ । गोरखा सदरमुकामभन्दा माथि पहाडको टुप्पोमा रहेको यस दरबारको पश्चिम दिशामा देवी गोरखकालीको मन्दिर रहेको छ भने गोरखकाली मन्दिरको मुनितिर गुफामा गोरखनाथको मन्दिर समेत रहेको छ ।
