सत्ताको राजनीति उत्कर्षमा, जनताको स्वास्थ्य उपेक्षामा
काठमाडौं, २१ असार । स्वास्थ्य मन्त्रालयले गत १५ असारमा अबदेखि दैनिक १० देखि १५ हजारसम्म पिसिआर परीक्षण गर्ने घोषणा गर्यो ।
दायरा बढाउन केही ठाउँमा पिसिआर मेसिन जडान गरिए, केही निजी प्रयोगशालालाई पनि परीक्षण अनुमति दिइयो । तर, परीक्षणका लागि चाहिने अत्यावश्यक किट (भिटिएम, आरएनए एक्स्ट्रयाक्सन किट र पिसिआर रिएजेन्ट) भने पुर्याउन सकेको छैन । जसले गर्दा मन्त्रालयको घोषणाअनुसार परीक्षणको दायरा बढ्नुको सट्टा दिनदिनै साँघुरिँदै छ ।
मन्त्रालयले घोषणा गरेअनुसार परीक्षण गरिए स्वाब संकलन गर्ने भिटिएम एक दिनलाई पुग्ने मात्रै छ । पिसिआर रिएजेन्ट र आरएनए एक्स्ट्र्याक्सन किट भने ११ दिनलाई पुग्ने छनन् । स्वास्थ्य मन्त्रालयका अनुसार भिटिएम केन्द्रमा चार हजार पाँच सय ९२ र सातवटै प्रदेशमा नौ हजार पाँच सय ६७ गरी जम्मा १४ हजार एक सय ५९ मात्रै छ ।
त्यस्तै, पिसिआर रिएजेन्ट केन्द्रमा ९२ हजार तीन सय २४ र प्रदेशहरूमा १३ हजार सात सय ९६ गरी एक लाख ६ हजार २० छ । आरएनए एक्स्ट्रयाक्सन किट भने संघमा ९७ हजार दुई सय ७६ र प्रदेशहरूमा ६ हजार ६ सय १६ गरी एक लाख तीन हजार आठ सय ९२ मौज्दात छन् । यो शुक्रबारको तथ्यांक हो, शनिबारसम्म मौज्दात सामग्रीको परिमाण अझै घटेको छ ।
मन्त्रालयले परीक्षणको दायरा बढाउने घोषणा गरेको १५ असारमा अहिलेसम्मकै धेरै सात हजार सात हजार सात सय ९१ नमुना परीक्षण गरिएका थिए । त्यसयता शनिबारसम्म क्रमशः चार हजार सात सय ११, चार हजार आठ सय ८६, चार हजार पाँच सय ३७, चार हजार चार सय ८३ र चार हजार ५० नमुना परीक्षण गरिएका छन् ।
मौज्दात सबै सामग्री ओम सर्जिकल सप्लार्यसमार्फत खरिद गरिएका हुन् । स्वास्थ्य सेवा विभागअन्तर्गतको व्यवस्थापन महाशाखाका अनुसार उसले सबै सामग्री अझै दिएको छैन । भिटिएम २५ हजार मात्रै दिएको थियो ।
एक लाख ४५ हजार भिटिएम दिन बाँकी नै छ । स्रोतका अनुसार दुई दिनभित्र बाँकी सामग्री दिने प्रतिबद्धता उसले गरेको छ । त्यस्तै युनिसेफ र वल्र्ड बैंकले एक–दुई दिनभित्र पिसिआर परीक्षणका लागि चाहिने तीन लाख भिटिएम, पिसिआर रिएजेन्ट र आरएनए एक्स्ट्रयाक्सन किट उपलब्ध गराउने आश्वासन दिएका छन् ।
स्वास्थ्य मन्त्रालयका अनुसार पिपिई ५१ हजार आठ सय ४७, गमबुट, ४८ हजार चार सय ९०, गगल्स र फेस सिल्ड एक लाख ६८ हजार सात सय ३०, एन ९५ मास्क दुई लाख पाँच हजार तीन सय ७३, पन्जा नौ लाख ६४ हजार आठ सय ८५, गाउन सेट ६ लाख ७९ हजार नौ सय २८, सर्जिकल मास्क ३० लाख २७ हजार चार सय १८ र सुजकभर तीन लाख आठ हजार चार सय ३६ मौज्दात छ ।
कोरोनाबाट मृत्यु हुनेको संख्या ३४ पुग्यो
नेपालमा कोरोना संक्रमणबाट मृत्यु हुनेको संख्या ३४ पुगेको छ । स्वास्थ्य मन्त्रालयका प्रवक्ता डा. जागेश्वर गौतमका अनुसार शनिबार गोरखाका ४४ वर्षीय पुरुष र रुपन्देहीका ७५ वर्षीय पुरुषको मृत्यु भएको छ ।
कतारबाट १७ असारमा नेपाल फर्केका गोरखा पालुङटार नगरपालिकामा घर भएका पुरुषको जिल्ला अस्पतालको आइसोलेसनमा मृत्यु भएको हो । त्यस्तै, रुपन्देहीको देवदह नगरपालिका घर भएका पुरुषको काठमाडौंस्थित त्रिवि शिक्षण अस्पतालमा मृत्यु भएको हो ।
गौतमका अनुसार अहिलेसम्म दुई लाख ४६ हजार दुई सय ९७ जनाको नमुना परीक्षण गरिएको छ । त्यसमध्ये १५ हजार चार सय ९१ जना संक्रमण पुष्टि भएको छ । ६ हजार चार सय १५ संक्रमित उपचारपछि निको भएर घर फर्किएका छन् । विभिन्न अस्पतालका आइसोलेसनमा नौ हजार ४२ संक्रमित उपचाररत छन् ।
उपत्यकाका १२ स्थानबाट स्वाब संकलन गरिने
स्वास्थ्य मन्त्रालयले उपत्यकाका तीन जिल्लाका १२ स्थानबाट नमुना संकलन गर्ने तयारी गरेको छ । चार दिनयता उपत्यकामा संक्रमितको संख्या बढ्दै गएपछि मन्त्रालयले नमुना संकलनको दायरा बढाउन थालेको हो । यसअघि उपत्यकाबाहिरबाट आएका व्यक्ति र संक्रमितको सम्पर्कमा रहेका केही व्यक्तिको कन्ट्रयाक्ट ट्रेसिङका आधारमा मात्रै नमुना संकलन गरिएको थियो ।
मन्त्रालयका अनुसार उपत्यकामा करिब तीन सयजनाको हाराहारीमा मात्रै नमुना संकलन भएको छ । तर, समुदायमा गएर भने संकलन गरिएको छैन । स्रोतका अनुसार उपत्यकाका चार जनामा कुनै पनि ‘ट्राभल हिस्ट्री’विना नै संक्रमण देखिएको छ ।
स्वास्थ्य सेवा विभागअन्तर्गतको इपिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखाका प्रमुख डा. वासुदेव पाण्डेका अनुसार काठमाडौंको कपन, तिनकुने, कोटेश्वर, शंखमूल, बुद्धनगर, मैतीदेवी, टोखा हरियालीबस्ती, खुसिबु, भक्तपुरको भोलासिंह, बोडे र ललितपुरको नख्खु, प्युटार क्षेत्रमा सयजनाको दरले नमुना संकलन गरिनेछ ।
चिकित्सकहरूका अनुसार विश्व स्वास्थ्य संगठनले संक्रमणको चार स्टेप तय गरेको छ । एक व्यक्तिलाई मात्रै संक्रमण भएको खण्डमा पहिलो स्टेप मानिन्छ । सो व्यक्तिबाट परिवार, उसको सम्पर्कमा आएका व्यक्तिहरूमा देखियो भने दोस्रो स्टेप पुगेको मानिन्छ ।
ट्राभल हिस्ट्री नभएको र समुदायको केही भागमा ठूलै संख्यामा देखियो भने त्यसलाई तेस्रो स्टेप मानिन्छ । देशैभरका ठाउँठाउँमा महामारीको रूपमा समुदायमा देखिएको खण्डमा त्यसलाई चौथो अर्थात् अन्तिम स्टेप भनिएको छ । अहिले नेपाल दोस्रो स्टेपबाट तेस्रो स्टेपमा प्रवेश गर्न लागेको चिकित्सकहरू बताउँछन् । नयाँ पत्रिका दैनिकबाट
